ประมาณปี พ.ศ. ๑๒๐๐ มีพระเถระผู้ทรงความรู้ใน พระไตรปิฎก คัมภีร์หลักในพระพุทธศาสนา แบ่งเป็น ๓ ปิฎกคือ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก และพระอภิธรรมปิฎก ท่านหนึ่งมีนามว่า พระอนุรุทธเถระ (พระอนุรุทธาจารย์) พระเถระชาวอินเดียใต้ ผู้รจนาคัมภีร์พระอภิธัมมัตถสังคหะ ท่านเป็นชาวกาวิลกัญจิ แขวงเมืองมัทราช ภาคใต้ของประเทศอินเดีย ท่านได้มาศึกษา พระอภิธรรม ส่วนที่ ๓ ของพระไตรปิฎก ว่าด้วยปรมัตถธรรมล้วนๆ คือ จิต เจตสิก รูป นิพพาน อยู่ที่สำนักวัดตุมูลโสมาราม เมืองอนุราธบุรี ประเทศลังกา จนมีความแตกฉานและได้รับยกย่องว่าเป็นปราชญ์ทางพระอภิธรรมท่านหนึ่ง ต่อมาท่านได้รับอาราธนาจากนัมพะอุบาสกผู้เป็นทายกให้ช่วยเรียบเรียง พระอภิธรรมปิฎก ตะกร้าหรือหมวดแห่งพระอภิธรรม ประกอบด้วย ๗ คัมภีร์ ซึ่งเป็นคัมภีร์ที่ละเอียดลึกซึ้งมากนั้นให้สั้นและง่ายเพื่อสะดวกแก่การศึกษาและจดจำ ด้วยความมุ่งหมายที่จะให้เป็นประโยชน์แก่นักศึกษาพระอภิธรรมทั้งหลายในอนาคต พระอนุรุทธาจารย์ได้อาศัยพ...